Årets alumn: Siviløkonomen bak Forsvarets langtidsplan

Då Bjørn Arild Gram for alvor flytta heimanfrå, var det for å ta siviløkonomutdanning ved Handelshøgskolen i Bodø. Eit glimrande val, ifølgje han sjølv. Ikkje berre fekk han ein solid dose motvindskompetanse i møte med den berømte Bodø-vinden, valet la òg ein viktig grunnstein for framtidige karriereval.

– Ei økonomisk utdanning gir brei forståing av samfunnsøkonomiske samanhengar og bedriftsøkonomiske prinsipp – ein uvurderleg ballast å ha med seg i dagens komplekse verd, seier kornbonden og tidlegare forsvarsminister, mellom anna.

En økonomisk utdanning gir brei forståing av samfunnsøkonomiske samanhengar og bedriftsøkonomiske prinsipp, ein uvurderleg ballast å ha med seg i dagens komplekse verd.

Bjørn Arild Gram

Open søknad blei startskotet

Bjørn Arild Gram omtaler seg sjølv som ein beskjeden mann. Om det stemmer, kjem det i alle fall ikkje fram av CV-en. Allereie som student søkte han si første leiarstilling, som økonomisjef i Vikna kommune.

Riktig nok trekte han søknaden før kommunen gjorde vedtak, for gjennom den opne søkjarlista blei han oppdaga av Telenor, som var på jakt etter ein avdelingsleiar for Kontroll og analyse ved Telenor Mobil i Rørvik. Der blei han i fire år.

– Det gav meg verdifull erfaring med økonomistyring, prosjektleiing og kostnadskontroll. Rolla gav innsikt i korleis økonomiske teoriar kan brukast i praksis, og korleis ein kan navigere i komplekse økonomiske system. Eg fekk òg eit nytt nettverk både nasjonalt og internasjonalt, seier han i dag om si første jobberfaring innan økonomi.

Får ting til å skje

Knut Riksen jr., som på vegner av Alumni Advisory Board delte ut prisen Årets alumn, framheva Bjørn Arild Gram som ein leiar som kombinerer kunnskap og varme, handlekraft og audmjukskap.

– Han er ein som får ting til å skje, utan å gløyme kven det er til for, sa Riksen, som møtte årets alumn for første gong då han sjølv fekk vitnemålet sitt ved Handelshøgskolen Nord for 25 år sidan.

– Han hadde då nettopp starta som avdelingsleiar i Telenor Mobil i Rørvik. Men kallet til politikken og Senterpartiet blei for sterkt, og dermed gjekk karrieren vidare som heiltidspolitikar i ulike roller, sa Riksen.

Norsk topp-politikk

Det er ingen tvil om at Grams politiske karriere har vore viktig. Allereie i 20-åra var han leiar for Senterungdomen. Seinare blei han ordførar i heimbyen i meir enn tolv år – og her kan ein leggja til at kommunerekneskap var noko han var innom i studiet. Det skulle vise seg nyttig.

Så følgde ei kort periode som styreleiar i KS – kommunesektoren si interesse- og arbeidsgivarorganisasjon. Då Arbeidarpartiet og Senterpartiet danna regjering i 2021, blei Gram kommunal- og distriktsminister.

Og då Noreg brått stod utan forsvarsminister våren 2022, kom telefonen frå partileiar Vedum – noko Gram seinare har sagt kom som ei total overrasking.

Ei uroleg tid

Også denne perioden i Grams yrkesliv fekk plass under prisutdelinga.

– Det som verkeleg kjenneteiknar årets alumn, er ikkje berre titlane – det er korleis han har fylt dei, sa Riksen vidare:

– Som forsvarsminister har han representert Noreg i ei uroleg tid, med krig i Europa og aukande tryggingspolitisk uvisse. Med stødigheit, tydelegheit og tillit har han stått i krevjande avgjerder, og han har alltid løfta fram betydninga av fellesskap, totalforsvar og sivilt-militært samarbeid. Ikkje minst har han samarbeidd med Nord universitet i viktige beredskapsøvingar og vore ei tydeleg stemme for at heile landet, også nord og midt, skal takast på alvor.

Langtidsplan og milliardbudsjett

Det var ikkje gitt at tittelen «forsvarsminister» skulle stå på CV-en. På det tidspunktet telefonen kom, var det ikkje ein jobb han var særleg gira på. Men slik blei det altså.

I denne rolla har han nytta si økonomiske kompetanse til å ta informerte avgjerder og forstå dei økonomiske konsekvensane av politiske tiltak. Det han mellom anna vil bli hugsa for, er langtidsplanen der Forsvaret over ei 12-årsperiode skal investere og drifte for 1 635 milliardar kroner.

– Å forhalde seg til slike tal, korleis er det mogleg?

– Å sjå ting i ein samfunnssamanheng og identifisere ubalanse og usunn forvaltning – det var ein start. Den kroniske nedprioriteringa av til dømes eigedom, bygg og anlegg. Den kunne ikkje halde fram.

Korn og beredskapstenking

Samfunnssamanhengar har vore eit interessefelt heilt sidan siviløkonomoppgåva. Den handla om Nord-Trøndelag e-verk si strategiske posisjonering i eit deregulert kraftmarknad. Stikkord: økonomi, strategi og samfunn.

Gram kjem frå ein gard og tok over familiebruket for over ti år sidan. Han rosar far sin for å ha halde i trådane medan det politiske livet gjekk sin travle gang. Etter å ha vore tett på Forsvaret over lang tid, er det ikkje framandt for kornbonden å snakke om beredskap.

– Verdsbiletet bidreg til det, seier han, som òg har sete i regjeringa sitt tryggleiksutval.

– Forsvaret vernar staten, demokratiet og sjølvstendet. Men samfunnstryggleik er så mykje meir. Så ja, å styrkje sjølvforsyninga er ei hjartesak.

Forsvaret vernar staten, demokratiet og sjølvstendet. Men samfunnstryggleik er så mykje meir. Så ja, å styrkje sjølvforsyninga er ei hjartesak.

Bjørn Arild Gram

– Men alt kostar. Det kostar å bygge beredskap. Det kostar å bygge kornlager. Vi må berre tenkje at no går forsikringspremien opp.

Korleis verda hans ser ut til hausten, kjem an på valet.

Men vi kan med stor tryggleik slå fast at når det gjeld økonomen Bjørn Arild Gram si framtid, vil viktige stikkord vere politikk, økonomi – og kornproduksjon.